فهرست مطالب
تاریخچه قهوه در اروپا
تاریخچه قهوه در اروپا به قرن شانزدهم برمی‌گردد. زمانی که دریانوردان جسور پرتغالی و اسپانیایی با پیمودن ساحل غربی آفریقا موفق به گذشتن از دماغه ی طوفانها شدند، وارد دریاهای گرم آسیا و سواحل دوردستی شدند که قرن‌ها برای مردم اروپا دور از دسترس بود و تنها اخبار معدود سفیران و کشیشان غربی آمیخته با اغراق و افسانه گزارشاتی پیرامون این سرزمین ها به جهان غرب رسانده بود. کشتی های پرتغالی و اسپانیایی و چند دهه بعد، هلندی و بریتانیایی در کنار انبوه ادویه و متاع تجاری، با خود دانه های سخت کوچکی به اروپا آوردند که پس از آسیاب شدن و جوشاندن، تبدیل به نوشیدنی تیره رنگ تلخی می شد و به گویش عربی «قهوه» نامیده می شد. برخورد اولیه اروپائیان با این نوشیدنی ضد و نقیض بود، برخی آن را خوش طعم و دلخواه یافتند و بعضی دیگر با شنیدن رواج آن در هند و عثمانی و ایران، روی برگردانده و حاضر نشدند نوشیدنی مسلمانان را وارد خانه های خویش کنند.
تا پایان قرن شانزدهم، قهوه در اروپا کمیاب و ناشناخته باقی ماند. تنها شهرهای بندری که با آسیا تجارت داشتند، مانند لیسبون، ونیز و لندن مختصری قهوه در دکانهایشان جای داده بودند، اما به مرور در مزارع جنوب بریتانیا و اسپانیا قهوه زیر کشت رفت و محصولی نامرغوب اما ارزان تر به دست آمد.به مرور قهوه از لبه های ساحلی اروپا فراتر رفت و آنچنان تا عمق خاک قاره ی سبز پیشروی کرد که در سال ۱۶۰۰ موفق به فتح قلب مذهبی جهان غرب شد. در یک روز سرد و بارانی ، در شهر رم، در فنجانی زیبا و طلایی، قهوه ای داغ و معطر آماده نموده و در برابر پاپ کلمنت هشتم نهادند. چند کاردینال و اسقف عالی رتبه در رداهای بلند فاخر ایستاده و این صحنه ی شگفت را تماشا می کردند. پاپ کلمنت، ابتدا فنجان را به صورتش نزدیک کرد، کمی بویید، جرعه ای کوچک نوشید و سپس تمام محتویات فنجان زرین را سرکشید.آن گاه در حالیکه چهره اش از رضایت گشوده شده بود، رو به بزرگان حاضر در تالار گفت:«چرا این نوشیدنی عالی و خوش طعم تا به حال در انحصار مسلمانان بی دین باقی مانده؟! آن را غسل تعمید می دهیم و وارد آشپزخانه ی مومنین خواهیم کرد.»
به این ترتیب قهوه موفق شد به مدد رنگ، عطر، خواص و طعم بی نظیرش، از این امتحان بزرگ سربلند بیرون بیاید و مجوز شرعی و اخلاقی نوشیده شدن را کسب کند، اما مشکل دیگری وجود داشت، قهوه ناشناخته بود و تنها بازرگانان، ملوانها، رجال سیاسی و برجسته آن را می شناختند. این مانع نیز با یک حادثه ی نظامی بسیار عجیب مرتفع گردید.
تاثیر جنگ عثمانی در اروپا روی محبوبیت قهوه
در سال ۱۶۸۳ ، سلطان عثمانی تمامی سپاهیان خود را بسیج نمود و با پیشروی به قلب اروپا شهر وین را در محاصره گرفت. دو ماه پر اضطراب همراه با جنگهای خونین سپری شد تا ارتش عثمانی شکست خورد و به صرف مجارستان عقب نشست. اما سیصد هزار سرباز عثمانی، همراه با اسلحه و بار و بنه، مقادیر هنگفتی قهوه با خود حمل کرده بودند که در ساعتهای استراحت بنوشند و هنگامی که سربازان آلمانی و اتریشی غنایم جنگی و چیزهایی که برجای مانده بود را وارسی کردند، به صدها کیسه ی بزرگ قهوه برخورد کردند که برای سبکبار شدن سپاه، روی زمین رها شده بود. گویی سربازان سلطان عثمانی مأمور بودند یکصدهزار کیلو قهوه را تا قلب اروپا پیش ببرند و با این کار ذائقه ی مردم مرکز اروپا را مشتاق این نوشیدنی آسیایی کنند. آن غنیمت یکصدهزار کیلویی، میان سربازان تقسیم شد، نحوه ی جوشاندن آن دهان به دهان چرخید و حالا دیگر مردم در شهرهای آلمان، اتریش و فرانسه هم به برکت لشکرکشی سلطان، به صف قهوه نوشان پیوسته بودند.
اما از کجا می شد این مقدار قهوه تهیه و روانه‌ی بازار یکصد میلیون نفری اروپا کرد؟ پاسخ در آن سوی اقیانوس اطلس بود. قاره ی آمریکا، از مکزیک تا جنوب برزیل زمینی حاصلخیز و هوایی گرم و استوایی داشت و به سرعت مزارع وسیع قهوه در سراسر آن قاره شکل گرفت. صدها هزار برده ی سیاه پوست مشغول به کشت و زرع شدند و از ابتدای سال ۱۷۰۰ میلادی، کشتی های بزرگ بادبانی از راه رسیدند که با خود قهوه به بنادر اروپایی می آوردند. مسیر ورود قهوه از آسیا تغییر نموده بود و حالا از آمریکا می آمد.
تاریخچه قهوه: نوشیدنی عارفان
در ابتدا این نوشیدنی به نوشیدنی عارفان شهرت داشت، چراکه باعث بی خوابی می شد و شاعران و نویسندگان و شب زنده داران از آن می نوشیدند و شب را به صبح می رساندند. اما به مرور مورد پسند تمام طبقات جامعه قرار گرفت و در قرن هجدهم، هر گدای ژنده پوش و یا دامدار فقیری در اروپا قهوه می نوشید و البته در دربارها و قصرهای مجلل اروپا نیز قهوه نوشیدنی شماره یک و دائمی بود.
در قرن نوزدهم و بیستم، با گسترش شبکه ی حمل و نقل و بالا رفتن تقاضا، کشت قهوه در مرکز و جنوب آفریقا و شرق آسیا نیز رواج یافت و زندگی و معاش بسیاری از مردم جهان به کشت و تولید قهوه وابسته شد.
اهمیت قهوه در تجارت جهانی
امروزه اهمیت قهوه در تجارت جهانی به حدی برجسته شده که هشت کشور آفریقایی و آمریکایی قهوه را اولین یا دومین محصول صادراتی خود اعلام نموده اند و میزان تولید قهوه در سال از مرز ۱۲/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ کیلوگرم (دوازده میلیارد کیلوگرم/دوازده میلیون تن) عبور کرده و در بعضی کشورها مانند سوییس، هلند و نروژ هر شهروند با مصرف بیش از هشت کیلوگرم قهوه در سال، در صدر قهوه نوشان جهان قرار گرفته است.
پیشنهاد: اگر به سفر و گردشگری در اروپا علاقه دارید، مقالات جاذبه های گردشگری در سوئیس و طبیعت زیبای نروژ را از دست ندهید!
درباره تاریخچه قهوه در ایران می‌توان گفت که پس از یک دوره مصرف بسیار پر علاقه در عصر صفویه که قهوه خانه های بزرگ اصفهان به تفضیل توسط جهانگرد مشهور فرانسوی «شاردن» شرح داده شده و یک دوره ی رکود که چای جایگزین آن گردیده، قهوه مجدداً به فنجان ایرانیان بازگشته و در ده سال گذشته مصرف آن در شهر تهران پنج برابر گردیده است.
