این روزها پرسشهایی از این دست زیاد مطرح میشود: اگر وضعیت اقتصادی نامناسب است، پس چرا بسیاری از افراد گوشیهای گرانقیمت در دست دارند؟ چرا کافهها و رستورانها همچنان شلوغاند؟ آیا اینها تنها ظاهری فریبنده است یا واقعاً شرایط اقتصادی آنقدرها هم که گفته میشود بد نیست؟
برای پاسخ به این سوال، میتوان به مفهومی در اقتصاد به نام اثر رژ لب (Lipstick Effect) اشاره کرد؛ پدیدهای که رفتار مصرفی افراد را در دوران رکود اقتصادی توضیح میدهد.
این نظریه بیان میکند که در دوران رکود اقتصادی، هنگامی که افراد توانایی انجام خریدهای بزرگ و سرمایهگذاریهای قابلتوجه (مانند خرید خانه، خودرو یا سفرهای گرانقیمت) را ندارند، تمایل بیشتری به خریدهای کوچک اما لذتبخش پیدا میکنند. این خریدهای جزئی—مانند خرید یک رژ لب، تهیه یک کالای قسطی، یا حتی گذراندن شبی در یک کافه با دوستان—نقشی روانی در بهبود روحیه و حفظ انگیزه افراد ایفا میکنند.
چنین خریدهایی میتوانند به نوعی راهی برای افزایش عزتنفس، ایجاد احساس رضایت و حتی تزریق امید در روزهای سخت باشند. در واقع، ممکن است یک رژ لب صرفاً کالایی لوکس تلقی نشود، بلکه نمادی از تلاش افراد برای حفظ روحیه در مواجهه با چالشهای اقتصادی باشد.
بنابراین، شاید افزایش خرید برخی کالاها و خدمات مانند گوشیهای هوشمند قسطی یا حضور در کافهها، نه به معنای رفاه بیشتر، بلکه بازتابی از نوعی مقاومت و سازگاری روانی با شرایط اقتصادی دشوار باشد.
