فهرست مطالب
نیما ارکانی حامد یکی از نوابغ فارس زبانِ دنیا
آیا نیما ارکانی حامد با انیشتین برابری می‌کند؟ نیما ارکانی یکی از 32 نابغه زنده دنیا است. او متولد ۵ آوریل ۱۹۷۲ در تهران است. وقتی از اینشتین اسم بردیم باید متوجه شده باشید که ارکانی در رشته فیزیک فعالیت می‌کند. او یک فیزیکدان نظری ایرانیِ علاقه‌مند به فیزیک انرژی بالا (یکی از حوزه‌های تحقیقاتی رشته فیزیک)، نظریه میدان کوانتومی، نظریه ریسمان، کیهان‌شناسی و برخورددهنده است. ارکانی حامد یکی از اعضای هیئت علمی موسسه مطالعات پیشرفته در پرینستون نیوجرسی میباشد. او همچنین مدیر مرکز فیزیک انرژی بالای آینده (CFHEP- Center for Future High Energy Physics ) در پکنِ چین است. با ما همراه باشید تا درباره زندگی او بخوانیم.
اوایل زندگی نیما ارکانی حامد
پدر و مادر ارکانی حامد، جعفرقلی ارکانی حامد و حمیده آلستی نام دارند و هر دوی آنها جزء فیزیکدانان ایرانی هستند. پدرش اهل تبریز بود و در اوایل دهه 1970 برای پروژه آپولو کار می‌کرد. او همچنین رئیس گروه فیزیک دانشگاه صنعتی شریف تهران بود و بعدها در دانشگاه مک گیل به تدریس علوم زمین و سیاره شناسی پرداخت. ارکانی حامد در دهه هفتاد به همراه خانواده اش از ایران به کانادا مهاجرت کرد. داستان مهاجرت آنها نیز عجیب و جالب است.
در زمان انقلاب جعفر ارکانی که رئیس گروه فیزیک دانشگاه شریف بود با تعدادی از همکاران خود نامه ای سرگشاده نوشتند و بسته شدن دانشگاه را محکوم کردند. پدر نیما در این رابطه می‌گوید امکان داشت در صورت یافته شدن زندانی شوم از این رو به قاچاقچی ای پول داد تا از راه مرز ترکیه از ایران خارج شوند. گفته می‌شود که نیما در طی این سفر سخت دچار تب شدیدی شد به گونه ای که حتی قادر به راه رفتن نبود. آنها با مشکلات و مشقت فراوان کشور را ترک کردند.
تحصیلات نیما ارکانی حامد
او از زمان کودکی و نوجوانی علاقه زیادی به فیزیک داشت. در دوران دبیرستان بالاترین مقام را در مسابقات سراسری فیزیک دبیرستان‌های کانادا بدست آورد. ارکانی حامد در سال 1993 در رشته ریاضی و فیزیک از دانشگاه تورنتو فارغ التحصیل شد و برای تحصیلات تکمیلی خود به دانشگاه برکلی کالیفرنیا رفت و در آنجا زیر نظر لارنس هال کار کرد. بخش اعظم مطالعات و تحقیقات او در دوره تحصیلی حول موضوع اَبَر تقارن(تقارنی است که ذرات بنیادی دارای یک اسپین مخصوص را با ذرات بنیادی با اسپین 2/1 متفاوت مرتبط می‌کند) و فیزیک ذره ای بود. عنوان پایان نامه دکترای نیما ((Supersymmetry and Hierarchies)) فوق تقارن و سلسله مراتب (در فیزیک نظری این مساله به اختلاف زیاد بین جنبه‌های مختلف نیروی هسته ای ضعیف و گرانش ارتباط دارد) بود. بعد از اتمام دوره دکترا، ارکانی حامد در سال 1997 تحصیلات فوق دکترای خود را در گروه تئوری SLAC در دانشگاه استنفورد به پایان رساند.
فعالیتهای نیما ارکانی حامد
در سال 1999 به هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه برکلی کالیفرنیا پیوست. او از ژانویه 2001 برای تحقیق در دانشگاه هاروارد، به عنوان مهمان، از برکلی مرخصی گرفت. در همین سال بود که به همراه هاوارد گئورگی و آندرو کهن به تحقیق درباره ایده “ابعاد بسیار ناپایدار” و توسعه نظریه هیگز کوچک (little higgs ) پرداخت. ارکانی حامد در بین سال‌های 2002 تا 2008 در هاروارد به عنوان هیئت علمی و استاد ماند.
از سال 2008، او پروفسور دانشکده علوم طبیعی در موسسه مطالعات پیشرفته در پرینستون نیوجرسی است. ارکانی حامد در سال 2021 اولین مدیر پروژه بین رشته ای در مبحث نوآوری در این موسسه شد.
افتخارات و جوایز ارکانی حامد
نیما ارکانی حامد در سال 2003 برنده مدال گریبو(gribov) از طرف جامعه فیزیک اروپا شد و در تابستان 2005 در حالی که در دانشگاه هاروارد بود جایزه فی بتا کاپا را به دلیل تعالی در آموزش دریافت کرد. در 2008 او به عضویت هیئت علمی موسسه مطالعات پیشرفته دانشگاه پرینستون درآمد و صاحب کرسی ای شد که سال‌ها در اختیار اینشتین بود. سال 2008 سال پر افتخاری برای ارکانی حامد بود. او در این سال برنده جایزه “ریموند و بورلی ساکلر” از طرف دانشگاه تل‌آویو شد، این جایزه به دانشمندان جوانی که سهم برجسته و اساسی در علوم فیزیک داشته‌اند، اهدا می‌شود. نیما ارکانی در سال 2009 به عضویت آکادمی هنر و علوم آمریکا درآمد. نظریه ابرریسمانی مهم‌ترین تئوری ارکانی است که بر اساس آن حلقه هایی با نام ریسمان کوچک‌ترین جز تشکیل دهنده جهان هستند.
او در سال 2010 در دانشگاه کرنل سخنرانی کرد و در حال حاضر استاد بزرگ دانشگاه کرنل است.
ارکانی در سال ۲۰۱۲ به دلیل کار بر روی هیگز کوچک موفق به دریافت جایزه فیزیک بنیادی از یوری میلنر میلیاردر روس ساکن آمریکا شد.
او یکی از شش فیزیکدانی بود که در فیلم مستند تب ذرات در سال 2013 برنده جایزه شد و در سال 2017 به عضویت آکادمی ملی علوم انتخاب شد.
سخن پایانی
نیما ارکانی حامد نفر 32ام لیست صد نفره نوابغ دنیاست. درست است که محیط خانوادگی او کاملا علمی و فیزیکی بوده اما کار و تلاش او در این زمینه مثال زدنی است. او با تئوری ریسمان خود دریچه ای تازه‌ای را به دنیای ما باز کرده است. امیدواریم راهش پرقدرت و پرتوان ادامه یابد
