فهرست مطالب
من از بچگی برای کوهنوردی به کوه‌های اطراف شهر خود می‌رفتم. اما شروع کوهنوردی جدی‌تر و صعود به یک قله سطح متوسط را در دوران دانشگاه و در شهر تهران تجربه کردم. تهران واقعا بهشت کوهنورداست. آن اول‌ها کوه‌های بلند برایم یک سرزمین ناشناخته بودند و نمی‌دانستم باید انتظار چه چیزی را بکشم!
اما اجازه دهید یک نکته را به شما بگویم که شروع کوهنوردی ساده‌تر از آن چیزیست که فکر می‌کنید. با ما در ادامه همراه باشید تا با ده گام ساده برای شروع کوهنوردی آشنا شویم.
چند مورد خیلی مهم که در شروع کوهنوردی باید در موردشان تصمیم بگیرید!
1. بودجه برای شروع کوهنوردی
کوهنوردی هم می‌تواند ورزش پرهزینه‌ای باشد و هم می‌تواند ارزان باشد. اما عملاً غیرممکن است که هنگام شروع کوهنوردی حتی یک ریال هم خرج نکنید.
باید بودجه‌ای که می‌خواهید به کوهنوردی اختصاص دهید را کنار بگذارید، چون این بودجه می‌تواند به نحوه تصمیم‌گیری شما در ادامه راه کمک کند. البته پول را تنها معیار تصمیم‌گیری خود قرار ندهید، به خصوص اگر پای سلامت و ایمنی‌تان وسط باشد.
- هزینه‌های معمول کوهنوردی عبارتند از:
حمل و نقل: این شامل پرواز، قطار، بلیط اتوبوس، کرایه ماشین یا حتی سوخت برای رسیدن به پای کوه می‌شود.
محل اقامت: اگر کوهنوردی چند روزه باشد، در چادرها (خریداری یا اجاره‌ای) یا پناهگاه‌هایی در کوه می‌خوابید.
تجهیزات و لباس: این اقلام باید خریداری یا اجاره شوند.
راهنما یا باربر: بطورکلی داشتن یک راهنما همیشه چیز خوبی است، به‌خصوص برای صعودهای اول. همچنین بعضی از کوهنوردها برای حمل اقلام سنگین باربر استخدام می‌کنند.
دوره‌ها یا کتاب‌ها: دوره‌های کوهنوردی معمولاً پرهزینه هستند. می‌توانید ویدیوهای رایگان زیادی را به صورت آنلاین پیدا کنید و از مردم کتاب قرض بگیرید.
2. تعیینِ زمان برنامه کوهنوردی هدفتان
مدت زمان صعود
اگر مبتدی هستید بهتر است با برنامه‌های 2، 3 روزه شروع کنید. منظورم برنامه‌هایی است که صعودش حدود 2 تا 3 روز طول می‌کشد.
صعودهای یک روزه ممکن است برای شما کوتاه‌تر از آن باشد که بتوانید واقعاً کوهنوردی را تجربه کنید (یعنی حمل یک کوله پشتی لباس و غذا یا گذراندن یک شب در فضای باز و…). از طرفی صعود بیش از 3 روز ممکن است باعث خستگی شما شود.
سطح راحتی مطلوب
برخی از افراد برای چالش کشیدن خود کوهنوردی می‌کنند – آنها چیزی جز این نمی‌خواهند که ظرفیت خود را در شرایط سخت ببیند و از آن وضعیت سربلند بیرون بیایند.
بعضی‌ها هم از جنبه اجتماعی کوهنوردی لذت می‌برند – گذراندن وقت با خانواده و دوستان و دستیابی به یک هدف مشترک با هم.
شما جز کدام دسته هستید؟
در ابتدای کوهنوردی ممکن است به دنبال کوه‌های پیشرفته از لحاظ دارا بودن امکانات باشید، مثلا کوه‌هایی که پناهگاه دارند تا شب را بجای خوابیدن در چادر و کیسه خواب در آنها بگذارید، یا کوه‌هایی با توالت‌های مناسب در طول مسیرها.
اگر این امکانات به شما احساس متقلب بودن می‌دهد، می‌توانید در صعودهای بعدی کوه بدون امکانات را انتخاب کنید. اما اگر احساس می‌کنید که حتی داشتن این امکانات هم انتظارات شما را برآورده نمی‌کند، باید بدانید که کوهنوردی برای شما مناسب نیست!
3. برنامه ریزی برای کوهنوردی
حداقل 2 تا 3 ماه قبل از کوهنوردی برنامه بریزید. این باعث می‌شود تا در صورت لزوم مهارت های بقا و مهارتهای فنی صعود را یاد بگیرید.
- تصمیم بگیرید در کدام کوه می‌خواهید کوهنوردی کنید
کوه انتخابی شما کدام است؟ اگر قبلا کوه موردنظرتان را انتخاب کرده باشید عالیست!
دست کوهنوردانی که ساکن تهران هستند درانتخاب قله و کوه بسیار باز است. توچال محبوب دل همه افرادی است که به کوهنوردی علاقه‌مند هستند. معمول‌ترین مسیر آن مسیر شیرپلا، ایستگاه پنج و پناهگاه امیری است که پای صعود این مسیر از دربند شروع می‌شود.
کوهنوردان مبتدی عمدتا تا شیرپلا کوهپیمایی می‌کنند و پس از استراحت در پناهگاه شیرپلا باز می‌گردند.
آن‌هایی که کمی حرفه‌ای‌تر هستند، معمولا ایستگاه پنج تله کابین توچال را هدف قرار می‌دهند و اگر آمادگی جسمانی خوبی داشته باشند قله توچال را صعود می‌کنند.
قله پلنگچال هم برای افراد مبتدی مناسب است. پای صعود قله پلنگچال در منطقه درکه تهران قرار دارد.
4. با چه کسی می‌خواهید صعود کنید؟
- راهنما
بعضی از کوه‌ها نیاز به صعود توسط راهنما دارند. اگر مبتدی هستید برای هر کوهی بهتر است فردی باتجربه در کنارتان باشد.
این راهنماها اغلب صدها بار از یک کوه بالا و پایین رفته‌اند و دانش و تجربه زیادی دارند. آنها مسیر کوهنوردی را تعیین می‌کنند و تنها کاری که شما باید انجام دهید اینست که از آنها پیروی کنید.
آنها همیشه بهترین مکان‌ها را برای راه اندازی کمپ و تماشای بهترین مناظر طلوع خورشید می‌شناسند.
- باربرها
باربرها برای کمک به حمل و نقل تجهیزات مانند چادر، لوازم پخت و پز، غذا، آب و غیره حضور دارند که در صورت تمایل می‌توانید آنها را بکار گیرید.
- همنوردان
اگر تصمیم دارید بدون راهنما یا باربر صعود کنید، توصیه می‌شود که با کسی این کار را بکنید. فیلم 127 ساعت را دیده‌اید؟ پس چرایی آن را می‌دانید!
مهم نیست چقدر آماده‌اید، گاهی اوقات اتفاقاتی رخ می‌دهد که ممکن است به تنهایی از پسشان برنیایید مثلا پایتان بپیچد و…
برای یافتن همراه، اگر خانواده و دوستان شما علاقه ای به کوهنوردی ندارند، به دنبال گروه‌های کوهنوردی در نزدیکی خود یا بصورت آنلاین باشید.
کوهنوردی با دیگران فرصت خوبی برای برقراری ارتباط با افراد بیشتر و راهی مناسب برای کسب مهارت‌ها و تکنیک‌های کوهنوردی هست.
5. مسیر کوهنوردی مورد نظرتان را انتخاب کنید
معمولا چند مسیر برای بالا و پایین رفتن از یک کوه وجود دارد. پس قبل از صعود بررسی کنید که:
- می‌خواهید همین مسیر را به سمت بالا و پایین کوه طی کنید؟
(چون گاهی بالا رفتن از یک طرف و پایین رفتن از طرف دیگر آسان‌تر و دید در برخی مسیرها بهتر است.)
- می‌خواهید مسیری طولانی‌تر و کم هزینه‌تر یا سریع‌تر و سخت‌تر را انتخاب کنید؟
(صعود کندتر به معنی اینست که زمان بیشتری برای تطبیق با ارتفاع دارید و کمتر مستعد ابتلا به بیماری ارتفاع‌زدگی می‌شوید.)
- از کجا می‌خواهید شروع کنید؟
در بسیاری از کوه‌ها کوهنوردان، نقطه شروع صعود خود را وسط قرار می‌دهند. معمولاً با اتومبیل، اتوبوس یا تله کابین می‌توان به این نقاط رسید. اینکار زمان صعود را کم می‌کند.
- آیا مسیری آرام‌تر می‌خواهید و به یک مسیر پرطرفدار و شلوغ اهمیت نمی‌دهید؟
از نظر من کوهنوردی سم زدایی است – دور بودن از تکنولوژی، دوری از (بسیاری) مردم. اگر قصد صعود یک کوه محبوب و انتخاب مسیر محبوب آن را دارید سم زدایی تقریبا غیرممکن می‌شود. پس باید معامله کنید!
6. تمرینات آمادگی جسمانی را شروع کنید
برای شروع کوهنوردی حتما لازم نیست خیلی تناسب اندام داشته باشید، اما هر چقدر بدنتان بیشتر روی فرم باشد راحت تر کوهنوردی می‌کنید. در این زمینه مقالات برنامه دویدن و آمادگی جسمانی کوهنوردی را مطاله کنید.
7. قبل از شروع کوهنوردی مهارتهای اساسی بقا را یاد بگیرید
حتی اگر راهنما، باربرها و کوهنوردان دیگر دوروبرتان باشند، این مهارت‌ها را یاد بگیرید:
- جهت یابی-نحوه خواندن قطب نما-نحوه خواندن نقشه
- نحوه استفاده از قطب نما و نقشه برای پیمایش
- کمک های اولیه-نحوه درمان بریدگی و کبودی
- نحوه درمان پیچ خوردگی، کشیدگی، پیچ خوردگی مچ پا یا مچ دست
- نحوه مراقبت و درمان گرمازدگی
- چگونه مراقب بیماری ارتفاع زدگی و درمان آن باشیم
- نحوه جمع آوری و تصفیه آب آشامیدنی
- نحوه روشن کردن آتش و پختن
- چگونه چادر بزنیم
- نحوه گره زدن
- نحوه شناسایی گیاهان سمی
- چگونه مراقب حیات وحش باشیم و از آن دوری کنیم
8. مهارتهای فنی کوهنوردی را یاد بگیرید
این معمولاً برای صعودهای غیرفنی لازم نیست. اما اگر قصد صعود فنی دارید دوره سنگوردی مقدماتی را که شامل آشنایی با ابزارهای اصلی و استفاده از آنها (گره، طناب و…)، چگونگی محافظت از خود و دیگران و تمرین صخره نوردی اولیه است را بگذارنید.
هزینه این دوره ها نسبتا زیاد است، بنابراین در مورد اینکه واقعا می‌خواهید کوه را بصورت فنی صعود کنید یا نه فکر کنید و تصمیم منطقی بگیرید.
چند گزینه ارزان‌تر:
ویدیوهای آنلاین و کتاب The Freedom Of The Hills (آزادی تپه‌ها).
9. خرید لباس، لوازم و تجهیزات برای شروع کوهنوردی
- لباس
- کلاه
- دستکش(گاهی در هوای گرم هم دستکش‌ها برای محافظت از دست‌هایتان در هنگام گرفتن صخره‌ها یا سنگ‌ها مفید هستند.)
- چند پیراهن قابل تنفس (ترجیحا آستین بلند برای محافظت در برابر آفتاب)
- یک ژاکت بارانی یا پانچو برای آب و هوای مرطوب
- چند شلوار کاملا راحت
- چند جفت جوراب
- بوت‌های پیاده روی
- لباس زیر و لباس خواب
دمای شب را در کوهستان بررسی کنید. بعد از غروب آفتاب دما به شدت کم می‌شود. بسته به منطقه و ارتفاعات ممکن است کاهش دمایی بین 50 تا 70 فارنهایت (10 تا 20 درجه) را تجربه کنید. در این شرایط احتمالا به چند لباس گرم نیاز خواهید داشت:
- ژاکت (2 ژاکت نازک بهتر از یک عدد ضخیم است)
یک ژاکت پشمی داخلی و یک بادگیر بیرونی بهترین ترکیب است. ژاکت بارانی شما می‌تواند به عنوان لایه بادگیر خاصیت دوبرابری نسبت به یک بادگیر تنها خواهد داشت.
- شلوار ضد باد
- جوراب‌های ضخیم‌تر (پشمی)
- کوله پشتی
در خرید کوله پشتی هزینه کنید چون در بیشتر قسمت‌های صعود روی دوش شماست. یک کوله پشتی خوب به کاهش درد شانه‌ها و کمر کمک می‌کند. حتی در شروع کوهنوردی هم شما به یک کوله پشتی کوهنوردی مناسب نیاز دارید و نه کوله پشتی قدیمی دوران دانشگاه یا مدرسه‌تان.
یک کوله پشتی کوهنوردی مناسب باید دارای بند کمری باشد تا وزنی که روی شانه‌ها و کمر شما می‌افتد را کم کند. برای یک کوهنوردی 2، 3 روزه به یک کوله پشتی 40 تا 50 لیتری نیاز دارید. اگر نمی‌خواهید یک کوله پشتی جدید بخرید، می‌توانید آن را از یک دوست قرض بگیرید یا از باشگاه‌های کوهنوردی اجاره کنید.
تجهیزات فنی برای کوهنوردی
هنگام بالا رفتن از کوه‌های غیرفنی و سبک، داشتن یک جفت باتون کوهنوردی خوب است، اما ضروری نیست. دو شاخه بلند محکم هم کارتان را راه می‌اندازد. اما اگر قصد سنگنوردی یا کوهنوردی فنی انجام دهید، تجهیزات فنی نیاز خواهید داشت، برخی از تجهیزات فنی کوهنوردی عبارتند از:
- طناب مخصوص
- هارنس
- خودحمایت
- کلاه ایمنی
- ابزار حمایت
- قرقره
- کارابین
- یومار
10. وسایلتان را برای شروع کوهنوردی جمع کنید
اگر تجربه کوهنوردی دارید، احتمالاً متوجه شده‌اید که در کوه کوله پشتی شما بزرگترین دشمن شماست. پس دشمن خود را کوچک نگه دارید. فقط لوازم کاربردی رو با خودتان ببرید. به غیر از موارد ذکر شده در بالا، برخی از موارد دیگر که باید همراه داشته باشید عبارتند از:
- آب
- غذا*
- تنقلات، خوراک مختصر
- وسایل شخصی (کیف پول، اطلاعات پزشکی یا بیمه، ساعت و غیره)
- منبع نور (چراغ جلو، مشعل، باتری و غیره)
- وسایل الکترونیکی (دوربین، تلفن همراه و …)
- لوازم بهداشتی (حوله، دستمال توالت، دستمال مرطوب، ضدعفونی کننده دست، مسواک، خمیر دندان و غیره)
- لوازم کمک های اولیه
- موارد ناوبری (نقشه، قطب نما و غیره)*
- سرپناه (چادر، کیسه خواب و غیره)*
- لوازم آشپزی*
اگر قصد دارید باربر استخدام کنید، آنها معمولاً مواردی را که با علامت * مشخص شده‌اند حمل می‌کنند.
در بسته‌بندی وسایل، آنها را با از استفاده از کیسه‌های کوچک یا زیپ‌کیپ دسته‌بندی کنید. به این ترتیب پیدا کردن وسایل خیلی آسان‌تر می‌شود. وسایل سنگین‌تر خود را در قسمت پایینی کوله پشتی و تا حد امکان در پشت کوله و نزدیک به بدن خود قرار دهید. این کار کمک می‌کند تا مرکز ثقل پایین‌تری داشته باشید و در هنگام کوهنوردی و گام‌برداری تعادل خود را بهتر حفظ کنید.
