فهرست مطالب
در روزهایی که کرونا در کل جهان غوغا به پا کرده است، نگاه و امید بسیاری از مردم جهان به واکسیناسیون کرونا است، واکسنی که روزانه کمپانی‌ها و غول‌های واکسن‌سازی دنیا با سرعت در حال تولید آن هستند.
کرونا بر اساس ذات خود همواره در حال جهش است و واکسیناسیون و کاهش انتقال فرد به فرد راهی است که کمک می‌کند، جهش ویروس کم شود و با قطع شدن زنجیره انتقال همه ما سریع‌تر به زندگی عادی برگردیم، آرزویی که به نظر دیگر دور از دسترس نیست.
اما واکسن کرونا چیست و چگونه تولید می‌شود، در حال حاضر چه واکسن‌هایی در ایران تزریق می‌شود و برای واکسیناسیون کرونا چه اقداماتی باید انجام داد؟ برای پاسخ به این سؤالات در ادامه با ما همراه باشید.
واکسیناسیون کرونا: واکسن کرونا دقیقاً چیست و چگونه ساخته می‌شود؟
تأیید نهایی اولین واکسن کرونا کمتر از 18 ماه از آغاز بیماری انجام شد و باعث شد این واکسن به سریع‌ترین واکسن تاریخ تبدیل شود.
واکسن‌های کرونا روی انواع گوناگون پروتئینی،RNA ، DNA و ویروس‌های ضعیف شده آزمایش و تولید شده‌اند؛ در این میان واکسن‌هایی که با ویروس‌های ضعیف شده تولید شده‌اند، معمولاً به آزمایش‌ها گسترده‌تری نیاز دارند، تا شناخت بهتری نسبت به عوارض آن بخصوص در گروه‌های حساس مثل افراد دارای نقص ایمنی، پیدا کنند.
شاید برای شما هم این سؤال پیش بیاید که اگر بعد از ابتلا به کرونا دوباره ممکن است به بیماری مبتلا شویم، واکسن که در واقع نوعی ویروس ضعیف شده است، چطور باعث ایمنی ما از بیماری می‌شود؟
پاسخ سؤال شما این است که واکسنها بر اساس داده‌های بیوانفورماتیک طراحی و ساخته می‌شوند.
این طراحی به‌گونه‌ای است که بالاترین حجم از آنتی‌بادی و ایمنی سلولی را در بدن ایجاد می‌کند و این اتفاق در سیر ابتلای خودبه‌خودی فرد به کرونا اتفاق نمی‌افتد، به همین دلیل مسیر درمانی واکسن با خود بیماری کاملاً متفاوت است.
چرا باید حتماً واکسن بزنم؟ (اهمیت واکسیناسیون کرونا)
در پاندمی (همه‌گیری جهانی یک بیماری) اگر یک منطقه آلوده به بیماری باشد، حتی اگر کل دنیا پاک‌سازی شود، همان منطقه می‌تواند کل دنیا را با خطر روبه‌رو کند، چرا که احتمال دارد ویروس در منطقه آلوده‌ای که تزریق واکسن انجام نشده است، جهش پیدا کند و عملاً واکسن نقاط پاک را بی‌تأثیر نماید بنابراین همه یا طیف وسیعی از جامعه باید در واکسیناسیون شرکت کنند تا زنجیره انتقال قطع گردد.
نقش پروژه جهانی کوواکس در واکسیناسیون کرونا چیست؟
کوواکس طرحی به رهبری سازمان بهداشت جهانی برای واکسیناسیون کرونا و دسترسی همه کشورها به واکسن کروناست.
طبق برنامه همه کشورهای عضو کوواکس باید پول واکسن دریافتی را به این نهاد پرداخت کنند تا واکسن به آنها تعلق بگیرد.
وضعیت واکسیناسون کرونا و واکسن‌های موجود در ایران
متاسفانه واکسیناسیون کرونا در ایران با سرعت نسبتا کندی پیش می‌رود. واکسن‌هایی که مردم ایران دریافت می‌کنند عبارتند از:
واکسن آکسفورد (آسترازنکا) در ایران
واکسن آکسفورد (آسترازنکا) دومین واکسنی است که توسط سازمان بهداشت جهانی تأیید شده است. گفته شده تا پایان 2021 حدود 3 میلیارد دوز از واکسن آسترازنکا تولید می‌شود. این واکسن دو نوع ایمنی ایجاد می‌کند:
- تولید پادتن (نیمه طولانی)
- ایمنی سلولی (طولانی‌مدت)
ویژگی خوب واکسن آسترازنکا:
ویژگی خوب واکسن آسترازنکا نگهداری ساده در دمای معمولی یخچال و همچنین قیمت پایین آن (4 دلار) است؛ این قابلیت باعث شد به‌راحتی به کشورهای مختلف قابل‌حمل باشد و نقش به سزایی در جلوگیری از شیوع کرونا داشته باشد.
عوارض واکسن آسترازنکا:
در تعدادی از افراد بعد از تزریق این عوارض مشاهده شده است: درد، گرمی و خارش محل تزریق، خستگی، سرگیجه، تب و لرز، سردرد، درد مفاصل و عضلات، لختگی خون (در موارد نادر برای خانم‌های زیر 50 سال)
- میزان اثرگذاری واکسن آسترازنکا: 62 الی 90 درصد
- فاصله بین دو تزریق آسترازنکا: 4 تا 12 هفته
واکسن چینی سینوفارم
کمپانی سینوفارم ششمین تولیدکننده واکسن کرونا در دنیا است و این واکسن هم مورد تأیید سازمان بهداشتی جهانی قرار گرفته است. تا میانه سال ۲۰۲۲ حدود ۱۷۰ میلیون دوز از این واکسن در اختیار برنامه کوواکس سازمان جهانی بهداشت قرار خواهد گرفت.
طبق آمار غیررسمی بیشترین واکسنی که در حال حاضر در کشورمان در حال تزریق است، واکسن سینوفارم است. این واکسن در واقع نوعی ویروس غیرفعال شده است و یکی از بهترین واکسن‌های در دسترس، برای سالمندان و بیماران زمینه‌ای است.
عوارض واکسن سینوفارم
عوارض سینوفارم بسیار خفیف و در حد درد در محل تزریق و شاید کمی تب و بدن درد کوتاه است.
- میزان اثرگذاری سینوفارم: 79 تا 86 درصد
- فاصله بین دو تزریق سینوفارم: 21 تا 28 روز
واکسن ایرانی کووبرکت
تکنولوژی مشابه واکسن سینوفارم در ساخت واکسن کووبرکت به کار برده شده است اما هنوز مورد تایید سازمان جهانی بهداشت قرار نگرفته است.
عوارض واکسن کووبرکت
درد در محل تزریق، سردرد، ضعف و بدن درد
- میزان اثربخشی کووبرکت: 70 درصد
- فاصله بین دو تزریق کووبرکت: چهار هفته
کدام واکسن بهتر است؟
واکسیناسیون در گروه‌های مختلف در ایران در حال انجام است و دیریازود به همه گروه‌های سنی می‌رسد اما زمانی که نوبت شما رسید احتمالاً این دو سؤال ذهنتان را درگیر می‌کند:
- کدام واکسن بهتر از بقیه واکسن ها است؟
- آیا منتظر بمانم تا واکسن بهتری برسد؟
نکته مهم واکسن‌های موجود در ایران این است که همه آنها تا 100% از ابتلای شما به حالت شدید بیماری کرونا جلوگیری می‌کنند و در صورت ابتلا نیازی به بستری شدن در بیمارستان نخواهید داشت؛ بنابراین همان‌طور که سازمان بهداشت جهانی تاکید داشته است بهترین واکسن، واکسنی است که هرچه زودتر به دشت شما برسد، زیرا تضمینی وجود ندارد تا زمان انتظار برای واکسن بهتر، به کرونا مبتلا نشوید و از آن مهم‌تر با تزریق هرچه سریع‌تر واکسن احتمال ناقل بودن شما کاهش پیدا می‌کند و باعث محافظت بیشتر عزیزان و اطرافیانتان خواهد شد.
قدم‌به‌قدم تا تزریق واکسن کرونا
واکسن زدن مثل هر کار دیگری قواعد خاص خود را دارد که با دانستن آنها از دردسرها و خطرهای که ممکن است با آنها مواج شوید تا حد زیادی جلوگیری می‌کند، در درجه اول حین مراجعه به مراکز تزریق واکسن اصول بهداشتی را جدی بگیرید چراکه احتمال ابتلا به کرونا در صف‌های تزریق واکسن کرونا وجود دارد.
برای انجام واکسیناسیون، بهتر است لباس گشاد و راحتی بپوشید و بدون توصیه پزشک و سرخود قبل از تزریق هیچ دارویی را مصرف یا قطع نکنید، قبل از تزریق هم تمام سوابق پزشکی خود را به پزشک مستقر در محل بازگو کنید. بعد از تزریق واکسن در فضای مناسبی که برای شما در نظر گرفته شده است به مدت 20 دقیقه بمانید.
نکات ایمنی بعد از تزریق واکسن کرونا:
توجه داشته باشید بعد از تزریق دوز اول واکسن شما هنوز ایمن نیستید و لازم است دوهفته از دومین دوز واکسن شما بگذرد تا به طور کامل ایمن شوید در نتیجه بعد از واکسیناسیون به ماسک زدن خود ادامه دهید و دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنید.
خوشبختانه واکسیناسیون باعث ایجاد بیماری یا ناقل بودن شما نمی‌شود و بعد از واکسن نیازی به قرنطینه و دوری از خانواده نیست.
چرا باید بعد از تزریق واکسن بازهم ماسک بزنم؟
در ایران هنوز واکسیناسیون به حد قابل قبولی نرسیده است و از طرف دیگر ویروس در حال جهش است این جهش‌ها می‌تواند روی اثرگذاری واکسنها تأثیر بگذارد طور یکه ممکن است حتی فرد واکسینه شده نیز با ویروس درگیر شود بنابراین زدن ماسک و نکات بهداشتی را بعد از واکسیناسیون حتماً ادامه دهید.
تزریق واکسن کرونا چه عوارضی دارد؟
در واکسیناسیون کرونا و تزریق واکسن‌های مختلف افراد 7 الی 10 روز بعد از واکسن علائمی مثل تب را نشان داده‌اند، اما عوارض هیچ‌کدام از واکسن ها تا امروز خطر جدی روی سلامت انسان نداشته است.
از طرفی باید توجه داشت علائم نادری که ممکن است بعد از تزریق واکسن بروز داده شود به سیستم ایمنی هر فرد بستگی دارد بنابراین آن را معیاری کلی برای سنجش کارایی واکسن قرار نمی‌دهند.
سخن پایانی درباره واکسیناسیون کرونا
در این مقاله با هرآنچه در مورد واکسیناسیون کرونا باید بدانید صحبت کردیم، گفتیم هدف اصلی تزریق واکسن عدم ابتلا به بیماری نیست بلکه جلوگیری از مرگ‌ومیر و گسترش کرونا مهم‌ترین هدف واکسیناسیون است.
هیچ‌کدام از واکسن ها به طور کامل از ابتلا به کرونا جلوگیری نمی‌کند اما در صورت ابتلا از نوع خفیف خواهد بود و منجر به مرگ نمی‌شود.
